انتخاب نام نیکو برای فرزند و آثار تربیتی آن

نام نیکو برای فرزند اولین قدم تربیتی است که باید توسط والدین صورت بگیرد.
 

چکیده: نام، اسمی است که فرزند را با آن صدا می زنند و هر چه این اسم زیباتر باشد، او بیشتر عزت نفس می یابد. در این نوشتار به بررسی نام های نیکو و آثار معنوی آن می پردازیم.

 تعداد کلمات 904 / تخمین زمان مطالعه 5 دقیقه 

انتخاب نام، یکی از مهم ترین کارهایی است که پدر و مادر برای مهمان تازه وارد خود انجام می دهند. نام، همواره ، تا پایان عمر و بلکه بر اساس روایات حتی در قیامت نیز همراه شخص است، بیشترین چیزی است که فرد به آن خوانده می شود و نشانه فرهنگ خانوادگی فرد است؛ همچنین، آثار تربیتی و روحی فراوان بر شخص می گذارد؛ از این رو، در روایات یکی از حقوق فرزند بر پدر این شمرده شده است که نامی نیکو برای فرزندش ، انتخاب نماید. برای نامگذاری و آثار آن به نکات ذیل توجه نمایید!
1) پیامبر (صلی الله علیه و آله) می فرماید: نخستین هدیه ای که هر یک از شما به فرزند خود می دهد، نام نیکو است؛ پس بهترین نام را برای فرزند خود انتخاب نمایید.[1]
2) انتخاب نام مناسب و خوب حق فرزند است و آنان که نام های غیر مناسب برای فرزندان خود می گذارند، حقوق آنان را ضایع کرده اند؛ رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمود:
«حق الولد على الوالد ان یحسن اسمه»؛ حق فرزند بر پدرش این است که نام نیکو برایش انتخاب کند.[2]
3)  اگرچه اسم و الفاظ، به تنهایی سبب سعادت و خوشبختی انسان نمی شوند، زمینه ساز تأثیرات روحی و روانی بر فرزند می گردند.
4) هر نامی که بر فرد گذارده می شود، با تکرار و انس هر روز و شب، آن معنا و نام در ذهن و روان تأثیر می کند و پیوند خاصی با آن ایجاد می شود که در سعادت، رستگاری و یا شقاوت و گمراهی فرد سهمی به سزا دارد.
5) در میان اهل بیت (علیهم السلام) رسم چنین بود که از آغاز تولد نوزاد پسر تا روز هفتم او را «محمد» می نامیدند، تا از همان آغاز روح و روان، فکر و مغز کودک با نام محمد آشنا شده باشد و فطرت پاکش را بیدار نمایند.
 امام صادق (علیه السلام) می فرماید: هیچ نوزادی برای ما متولد نمی شود، مگر این که نخست او را محمد می نامیم و پس از هفت روز، اگر خواستیم نامش را تغییر می دهیم و اگر نخواستیم همان نام را بر او می گذاریم[3].
6) در قیامت نیز انسان ها با نام خوانده می شوند ؛ امام رضا (علیه السلام) می فرماید: نام های خود را نیکو گردانید؛ زیرا، در قیامت با همان نام خوانده می شوید؛ ای فلانی! فرزند فلان ابرخیز و به سوی نور خود گام بردار و ای فلانی! ای فرزند فلان نوری برای تو نیست.[4]
7) تأثیر نام نیک در قیامت در روایت آمده است. روز قیامت شخصی را می آورند که نامش محمد است؛ خدای متعال می فرماید: آیا حیا نکردی که همنام حبیب من محمد هستی و من شرم دارم که تو را عذاب نمایم، در حالی که همنام حبیب من هستی.
8)  بعضی از اسم ها برای دوران کودکی مناسبند؛ اما، برای بزرگسالان که به نظر نمی رسند و گاه دستمایه ای برای تمسخر قرار می گیرند. در برخی از موقعیت های اجتماعی، صاحب نام از داشتن چنین نامی تحقیر می شود؛ بنابراین، پدران و مادران باید دقت کنند، نامی برای فرزند خود برگزینند که در تمام سالهای عمر و برای همه موقعیت ها و جایگاه ها مناسب باشد.
9)  بهترین نام ها برای پسران نام هایی هستند که حکایت از عبودیت و بندگی انسان نمایند. پیامبر (صلی الله علیه و آله) فرمودند: بهترین نام ها در پیشگاه الاهی «عبدالله » و « عبدالرحمن » است.[5]
10)  برخی نام ها باعث برکت و گشایش می شوند؛ رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به جابر فرمودند: خانه ای که نام محمد در آن خانه باشد، خدای متعال روزی آن خانه را گسترش می دهد.[6]
11) نام نیکو سبب احترام می شود. رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمودند: اگر نام فرزند خود را محمد نامیدید، گرامیش بدارید و برایش در مجالس جای نشستن بگشایید و به او بی احترامی نکنید.[7] در حدیثی دیگر فرمودند: چگونه نام فرزند خود را محمد می گذارید ، سپس او را نفرین می کنید ؟[8]
باز فرمود: زمانی که نام فرزند خویش را محمد می گذارید او را نزنید و محرومش نسازید.[9]
12) شخصی به امام صادق (علیه السلام) عرض کرد: ما فرزند خود را به نام شما و پدران شما می نامیم؛ آیا این کار سودی برای ما دارد؟ امام (علیه السلام) فرمود: آری! مگر دین چیزی جز مهر ورزیدن و بغض داشتن است؟ خداوند در قرآن می فرماید: اگر خدا را دوست دارید، از من پیروی کنید تا او نیز شما را دوست بدارد و گناهانتان را ببخشد که او آمرزنده و مهربان است.[10]

منبع: کتاب «دوران طلایی تربیت» (تربیت دینی فرزند از تولد تا هفت سالگی)
نوشته: محمدعلی قاسمی